فرش دستباف نهاوند

معرفی فرش نهاوند و ویژگی‌های آن

نهاونــد شــهر ســراب‌های خروشــان، نگیــن انگشــتری غــرب کشــور بــا ســابقه تاریخــی و تمدنــی کهــن کــه هویــت بخــش قســمت عمــده‌ای از تاریــخ ایــران و یکــی از مراکز تولیــد فــرش دســتباف در کشــور اســت. در میـان هنرهـای متفـاوت صنایـع‌دسـتی کـه در حــال حاضــر در نهاونــد رایــج اســت، هنــر فرش‌بافی نهاونــد بــا برنــدهــای معــروف و تاریخـی، احسـاس و ذهـن آدمـی را بـه عمـق هنــر و زیبایــی نهفتــه در فــرش می‌بــرد. گویـی طبیعـت عرفـان در دل نهفتـه فـرش بـا انسـان حـرف مـی‌زنـد و دل و عقـل و هـوش آدمـی را بـا خـود بـه خلـوت درون مـی‌بـرد. شهرســتان نهاونــد درزمینۀ تولیــد فــرش دســتباف دارای پتانســیل و ظرفیــت‌هــای بی‌شـماری اسـت و فرش دسـتباف نهاونـد دارای آوازه جهانــی و کشــوری اســت. در این مقاله قصد داریم شما را با ویژگی‌های فرش‌های اصیل و زیبای این منطقه آشنا کنیم.

سابقه بافت فرش در نهاوند

شهرستان نهاوند در استان همدان واقع شده که از جمله استان‌های غربی و تا حدودی مرکزی کشور به شمار می‌رود. شهر نهاوند، دارای پیشینه تاریخی غنی است و به لحاظ وسعت، سومین شهر بزرگ استان همدان بعد از ملایر و همدان است. در مقالات گذشته به معرفی کلی فرش همدان پرداخته‌ایم و در این مقاله به‌طور خاص بر معرفی فرش نهاوند متمرکز می‌شویم. با توجه به میزان بارندگی مناسب و همچنین وجود سراب‌های متعدد در نهاوند، این شهرستان جز نواحی حاصلخیزی است که کشاورزی و دامپروری در آن رونق بسیار زیادی دارد؛ و هر منطقه‌ای که دامپروری در آن رونق دارد، به سبب در دسترس بودن مواد اولیه همچون پشم گوسفند، قدمت و سابقه طولانی نیز در فرش‌بافی دارد. در حقیقت، اقتصاد اهالی شهرستان نهاوند مبتنی بر کشاورزی، دامپروری و صنایع‌دستی است و این امر باعث رونق بسیار بالای صنایع‌دستی و فرش‌بافی در این منطقه شده است. بافت قالی، قالیچه، گلیم و گیوه در این شهرستان اغلب به دست روستائیان و عشایر انجام می‌شود.

رونق تجارت فرش در نهاوند

امروزه تجارت فرش در نهاوند رونق بسیار زیادی دارد، به‌طوری که حدود 80 درصد از تولیدات این شهرستان به کشورهای آلمان، آمریکا، کانادا و کشورهای عربی صادر می‌شود. همین امر سبب شده است که تولید فرش دستباف در نهاوند با گذر زمان نه‌تنها کاهش نداشته باشد، بلکه روز بروز افزایش یافته و بر تعداد بافندگان و تولیدکنندگان فرش در این منطقه افزوده شود و همانطور که گفتیم، صنایع‌دستی و فرش‌بافی از جمله مهم‌ترین قطب‌های اقتصادی مردم نهاوند هستند.

ویژگی‌های فنی فرش دستباف نهاوند

فرش دستباف نهاوند از جمله محبوب‌ترین فرش‌های روستایی‌باف در ایران است. در این بخش، به بررسی ویژگی‌های فنی بافت در فرش نهاوند همچون نوع گره و رجشمار، شیوه بافت، پود گذاری و غیره می‌پردازیم.

نوع گره و شیوه بافت

در بافت فرش‌های زیبای این منطقه از هر دو نوع گره ترکی و فارسی استفاده می‌شود. مکانیزم بافت فرش نیز در این منطقه معمولاً تخت باف و گاهی نیم لول است. پرزها در قالی‌های نهاوند غالباً بلند و گوشت‌دار هستند. بافت فرش‌های نهاوند معمولاً با استفاده از یک پود پس از هر رج از بافت صورت می‌گیرد و همان‌طور که گفته شد، فرش‌های این منطقه اغلب تخت‌باف هستند.

رجشمار فرش‌های نهاوند

فرش‌های دستباف نهاوند به لحاظ ظرافت در بافت، در دسته متوسط قرار می‌گیرند و رجشمار آنها اغلب بین 25 رج (در فرش‌های قدیمی)، 30 و 40 (در فرش‌های جدید) است.

مواد اولیه مورد استفاده در بافت

پشم و پنبه، مهم‌ترین الیاف مورد استفاده در بافت فرش‌های نهاوند هستند. امروزه درصد استفاده از نخ‌های پنبه‌ای برای بافت قالی‌های این منطقه بیشتر از پشم است. اما در فرش‌های قدیمی نهاوند این موضوع برعکس بوده است. نکته مهم در مورد فرش نهاوند این است که مواد اولیه مورد استفاده در بافت فرش‌های این منطقه اغلب از منابع محلی تهیه می‌شود و کیفیت بالایی دارند. استفاده از الیاف پشمی براق و لطیف و در عین حال مرغوب از مهم‌ترین شاخصه‌های فرش نهاوند است.

ابعاد رایج در فرش نهاوند

ابعاد فرش‌های بافته شده در نهاوند اغلب شامل ذرع و نیم، دو ذرعی و کناره‌های پهن هستند و بافت فرش در ابعاد بزرگ‌تر در نهاوند رواج کمتری دارد. در حقیقت فرش‌های نهاوندی را اغلب می‌توانید در ابعاد 2.5 × 1.5، 3 × 1.5، و یا حتی 3.5 × 1.5 ببینید. علاوه بر این، بافت فرش‌هایی در ابعاد پرده‌ای نیز در نهاوند رایج است. شاید بتوان گفت بیش از نیمی از تولیدات این منطقه را فرش‌هایی با ابعاد چهارمتری یا پرده‌ای تشکیل می‌دهند. کمتر از 10% از تولیدات فرش نهاوند در ابعاد قالی و ذرع و نیم است و حدود 20% تولیدات این منطقه در ابعاد سه متری و قالیچه است.

طرح و نقش در فرش نهاوند

فرش دستباف نهاوند یکی از معروف‌ترین و پرطرفدارترین فرش‌های دستباف در غرب ایران است که به خاطر زیبایی، کیفیت و ویژگی‌های خاص خود، دوست‌داران زیادی در داخل و حتی خارج ایران دارد. فرش دستباف نهاوند به لحاظ طرح و نقش دارای تنوع است، اما می‌توان گفت سه طرح عشوند، گلی حیدر و لچک سفید جز معروف‌ترین طرح‌های فرش این منطقه هستند و حتی می‌توان گفت این سه طرح، شهرت جهانی دارند. به‌طور کلی می‌توان گفت در بافت فرش نهاوند غالباً از طرح و نقش هندسی استفاده می‌شود. بیشتر قالی‌های نهاوند دارای یک ترنج هستند که به همراه زمینه‌ای پوشیده شده از طرح‌های کوچک و پرکار تکمیل می‌شوند.

شهرت جهانی طرح عش وند نهاوند

در سال‌های اخیر طرح عش وند (نام روستایی در اطراف نهاوند)، که به شکل یک ترنج گرد و مرکزی است که اصطلاحاً به آن شمشه گفته می‌شود، به خاطر طرح و رنگ‌بندی شاد و منحصربه‌فرد خود، در بین مردم و طراحان داخلی معروفیت و محبوبیت بسیار بالایی کسب کرده است. وجه مشخصه فرش عش وند علاوه بر شمشه مرکزی، گلدان‌های پر از گل‌های شقایق وحشی است كه در چهار طرف این فرش بافته می‌شود.

طرح «سه گل» فرش نهاوند

دیگر طرح معروف شهر نهاوند که به «سه گل» مشهور است، شامل یک نقش لچک و ترنج  است، که قسمت‌هایی از متن آن توسط حاشیه پوشیده شده و نقش یک گلدان که سه شاخه گل داخل آن قرار گرفته، در حاشیه بافته می‌شود. این ویژگی، فرش این منطقه را از مناطق مجاور متمایز می‌کند.

رنگ‌بندی فرش دستباف نهاوند

فرش دستباف نهاوند، به لحاظ رنگ‌بندی فرشی است خوش‌رنگ و جذاب، که به دلیل طرح و رنگ زیبای خود، طرفداران بسیار زیادی دارد. رنگ‌های مورد استفاده در بافت فرش این منطقه به دو دسته اصلی طبیعی و شیمیایی تقسیم می‌شوند. همان‌طور که می‌دانید، استفاده از رنگ‌های به دست آمده از رنگزاهای طبیعی که از گیاهانی همچون اسپرک، روناس، پوست گردو و غیره به دست می‌آیند، سبب می‌شود تا فرش دستباف زیبایی، درخشندگی و در نتیجه جلوه خاصی داشته باشد. به لحاظ ثبات رنگی و سازگار بودن با سلامت بدن انسان نیز رنگ‌های طبیعی بر رنگ‌های شیمیایی دارای اولویت هستند. بافندگان نهاوندی در بیشتر موارد از رنگ‌های طبیعی برای بافت استفاده می‌کنند. ویژگی دیگر رنگ فرش در نهاوند، استفاده از رنگ قرمز تیره و خاکی در یک زمینه‌ی آبی تیره است که در واقع وجه تمایز این فرش‌ها با سایر نقاط است. این تناژ رنگی مهم‌ترین قسمت ساختار حاشیه فرش‌ها را تشکیل می‌دهد. این ترکیب رنگی در تمامی فرش‌های دستباف نهاوند رعایت نمی‌شود؛ اما باید گفت اگر فرشی را با این نوع از رنگ‌بندی مشاهده کردید، اطمینان داشته باشید که بافت نهاوند است.

سخن پایانی

فرش دستباف نهاوند، یکی از معروف‌ترین فرش‌های روستایی باف در غرب کشور است که به دلیل کیفیت، نقش و رنگ منحصر به فرد خود، شهرت جهانی دارد. به لحاظ قیمت بایستی گفت که فرش نهاوند جز به این دلیل که اغلب به خارج از کشور صادر می‌شوند، در دسته فرش‌های گران‌قیمت قرار می‌گیرند و به لحاظ کیفیت و زیبایی در زمره بهترین فرش‌های ایران هستند.

شما می‌توانید جهت  خرید فرش دستباف ، خرید گلیم و گبه دستباف و همینطور  خرید تابلو فرش دستبافت به صورت اینترنتی و آنلاین از  فروشگاه فرش هویدا استعلام گرفته و کلیه سفارشات خود را ثبت نمایید و هرجای دنیا که هستید کمتر 4 روز کاری آنرا در آدرس مورد نظر تحویل بگیرید.  

اگر علاقه مند به مطالعه سایر مقالات در زمینه  فرش دستباف و یا  تابلو فرش دستباف هستید، به قسمت پایگاه مقالات  بازرگانی فرش هویدا مراجعه نمایید.