مکانیزم بافت فرش تخت

مکانیزم بافت فرش تخت

در مطالب گذشته، به تقسیم‌بندی انواع فرش به لحاظ مکانیزم بافت (لینک داخلی) اشاره شد و گفته شد که فرش‌های دستباف ایرانی بر اساس مکانیزم بافت به سه دسته‌ی تخت، نیم‌لول و تمام لول تقسیم‌بندی می‌شوند. این سه گروه مختلف در فرش دستباف به لحاظ فنی و در حین بافت به وجود می‌آیند و مهم‌ترین عواملی که سبب می‌شود یک فرش تخت، لول یا نیم‌لول باشد شامل موارد زیر است:  
-    تعداد و ضخامت پودهای مورد استفاده در هر رج از بافت  
-    میزان کشش و سفتی پود ضخیم  
-    نحوه‌ی قرارگیری تارها نسبت به یکدیگر، که به دو عامل قبل بستگی دارد  
در این مقاله قصد داریم به‌طور مفصل و با ذکر جزئیات بیشتر، به بررسی مکانیزم تخت بافی در فرش دستباف ایرانی بپردازیم.

چگونه یک فرش «تخت بافت» می‌شود؟

در شیوه‌ی تخت بافت تمامی تارهای فرش در یک ردیف و در کنار یکدیگر قرار دارند و اصطلاحاً ضربدر میان تارها وجود ندارد. دلیل وقوع این امر به این صورت است که این نوع از فرش‌ها فاقد پود ضخیم بوده و تنها پود نازک است که در هر ردیف از میان چله‌ها می‌گذرد. بافنده نیز پود نازک را بر اساس سنت و شیوه بافت خود، پس از پایان هر رج از بافت، از زیر و روی ضربدر عبور می‌دهد. بدین معنا که در هر رج از بافت، همان پود نازک دو بار از روی ردیف گره‌های بافته شده عبور می‌کند. از آنجا که پود ضخیم یکی از دلایل اصلی ایجاد فاصله مابین تارهای زیر و رو است، لذا در مکانیزم تخت‌بافی به دلیل عدم وجود پود ضخیم، علی‌رغم استفاده از چوب هاف و کوجی، فاصله‌ی میان چله‌ها از بین رفته و تمامی چله‌ها در یک ردیف کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. چرا که پود نازک، به اندازه‌ی پود ضخیم کشش و ضخامت لازم را ندارد تا میان چله‌ها فاصله ایجاد نماید. فرش‌های دستباف طوایف ترکمن و بلوچ تمامی در مجموعه‌ی فرش‌های تخت‌بافت قرار می‌گیرند. برای کوبیدن پود نازک در این نوع از فرش‌ها، بافنده چوب هاف را تا سرحد امکان پایین می‌آورد ضربدر کار به پایین‌ترین حد ممکن نزدیک ردیف بافته شده هدایت شود و کار پود گذاری آسان‌تر انجام شود. لازم به ذکر است که پود گذاری در این شیوه، مهارت بالای بافنده را می‌طلبد و به مراتب مشکل‌تر از پود گذاری فرش‌های لول و نیم‌لول است.

ویژگی‌های شاخص فرش‌های تخت‌باف

به توجه به مکانیزم بافت در شیوه‌ی تخت‌باف که به آن اشاره شد، سطح مقطع تمامی گره‌ها از شکل مربع خارج شده و مستطیلی می‌گردند و این امر تأثیر مستقیمی بر ایجاد نقوش شکسته در فرش‌های تخت‌باف دارد. بدین معنا که تمامی فرش‌هایی که با این روش بافته می‌شوند، الزاماً دارای نقوش شکسته هستند (خطوط منحنی و نقوش گردان در این شیوه در نهایت تبدیل به نقوش شکسته می‌شوند). در حقیقت در شیوه‌ی تخت‌بافت به دلیل کنار هم قرار گرفتن چله‌ها، عرض گره از طول آن بیشتر می‌شود، در نتیجه سطح مقطع گره‌ها به شکل مستطیل در آمده و پهن‌تر شده و کوبیده می‌شوند. به همین دلیل است که به‌منظور حفظ اصالت فرش‌های تخت‌بافت ترکمن، تمامی نقشه‌های مربوط به فرش‌های ترکمن اکنون در خانه‌های شطرنجی مستطیل شکل طراحی می‌شوند. از دیگر مشخصه‌های فرش‌های تخت‌بافت این است که به دلیل مکانیزم بافت خود، فرش‌های تخت معمولاً به حالت صاف روی زمین باقی نمی‌مانند و جمع می‌شوند.

شما می‌توانید جهت خرید فرش دستباف ، خرید گلیم و گبه دستباف و همینطور خرید تابلو فرش دستبافت به صورت اینترنتی و آنلاین از فروشگاه فرش هویدا استعلام گرفته و کلیه سفارشات خود را ثبت نمایید و هرجای دنیا که هستید کمتر 4 روز کاری آنرا در آدرس مورد نظر تحویل بگیرید

اگر علاقه مند به مطالعه سایر مقالات در زمینه فرش دستباف و یا تابلو فرش دستباف هستید، به قسمت پایگاه مقالات بازرگانی فرش هویدا مراجعه نمایید .